Living Lab Scheveningen – Smart City Den Haag – Digitale innovatie en smart city

Living Lab Scheveningen

Living Lab Scheveningen (LLS) is een proeftuin en leergebied op de boulevard van Scheveningen, van het Zwarte Pad tot en met het Noordelijk Havenhoofd. Hier wordt met digitale innovaties in de praktijk geëxperimenteerd middels kleinschalige onderzoeksprojecten, use cases genoemd. Het Living Lab Scheveningen biedt de mogelijkheid om gecontroleerd kennis te maken met de kansen en aandachtspunten bij het inzetten van nieuwe technologie. Om dit te realiseren werkt de gemeente intensief samen met bedrijven, kennisinstellingen, inwoners en andere overheden. Gezamenlijk wordt niet alleen bekeken of en hoe digitale toepassingen werken, maar ook wat een toepassing betekent voor bijvoorbeeld databeheer, privacy, veiligheid en sociale wenselijkheid. Succesvolle oplossingen kunnen verder in de stad en regio worden toegepast. Tegelijkertijd wordt ook duidelijk wat niet werkt.

Wat is een Use Case?

Voor het Living Lab Scheveningen zijn samen met bewoners, overheden en het bedrijfsleven uiteenlopende onderwerpen geïnventariseerd, zoals afval, energie, (sociale) veiligheid en (geluids)overlast. Het Living Lab Scheveningen speelt ook in op actualiteiten die in de stad ontstaan en raakvlakken hebben.

Middels een speciaal ontwikkeld format beoordeelt de gemeente de verschillende use cases. Het format beschrijft zaken als: Wie heb je nodig? Wat is er al qua kennis en techniek beschikbaar? Hoe betrek je mensen? Als het format vruchtbaar lijkt wordt er een plan van aanpak opgesteld.

Digitale infrastructuur

Veel van de innovatieve toepassingen, of use cases, die in het Living Lab Scheveningen worden ontwikkeld en getest, maken gebruik van een digitale infrastructuur die dus hiervoor speciaal aan de kust van Scheveningen is aangelegd. Deze infrastructuur bestaat onder meer uit ondergrondse glasvezelverbindingen en lichtmasten en kiosken die daarop zijn aangesloten. Daarmee geven de lichtmasten niet alleen licht, maar kunnen ze eenvoudig worden uitgerust met bijvoorbeeld sensoren of camera’s. Lees hier meer over in het Integraal Systeem Ontwerp.

Use Cases in het Living Lab Scheveningen

De use cases die lopen zijn binnen het Living Lab Scheveningen onderverdeeld in 5 aandachtsgebieden. Elk aandachtsveld heeft zijn eigen team van specialisten. De aandachtsvelden in het Living Lab Scheveningen zijn: Veiligheid en leefbaarheid; Mobiliteit; Duurzaamheid en milieu; Participatie; Economie, toerisme en recreatie.

Veiligheid en leefbaarheid

Crowd Safety Manager: de Crowd Safety Manager is een tool die op basis van data drukte voorspelt en inzichtelijk maakt en passende maatregelen voorstelt. Op die manier kunnen de politie en de gemeente effectiever handelen om de veiligheid en leefbaarheid te waarborgen. De gemeente werkt met de politie en meerdere andere partners aan de ontwikkeling van de Crowd Safety Manager. De ethische vraagstukken die bij crowdmanagement komen kijken, is een belangrijk onderdeel van het project. Tijdens de Invictus Games in april 2022 in het Zuiderpark heeft de politie een eerste test gedaan met het gebruik van de Crowd Safety Manager. Het resultaat hiervan was positief. Als volgende stap wordt dit systeem tijdens de zomer getest op de boulevard van Scheveningen.
Detecteren vaargedrag haven met het Haven Registratie Systeem: Het automatisch signaleren, herkennen en vastleggen van in- en uitvarend vaarverkeer in de haven. Dit met behulp van een algoritme dat vaarverkeer herkent op camerabeelden.

Detectie gebruik lachgas: Ontwikkeling van een algoritme dat op camerabeelden het gebruik van lachgas kan signaleren.
Dronedetectie: Samen met de politie en de gemeente Amsterdam werkt Den Haag mee aan het detecteren van illegale dronevluchten in de stad.

Mobiliteit

Modelering fietsdata: Data die wordt verzameld door fietslussen, wordt weergegeven in een 3D-model van de stad. Het gaat om het aantal fietsers en hoe lang fietsers moeten wachten bij een verkeerslicht. Dit geeft inzicht in de mogelijkheden om het fietsgebruik te stimuleren. Deze databron is ook input voor de Crowd Safety Manager.
Wisselstrook Badhuisstraat: De inrichting van een dynamische parkeerstrook in de Badhuisstraat. Deze ‘wisselstrook’ kan gedurende de dag en de week steeds een wisselende functie hebben. Bijvoorbeeld voor laden en lossen, als gehandicaptenparkeerplaats of als terras. Deze toepassing bevindt zich nog in de verkennende fase om mogelijk in 2023 van start te gaan. De digitale infrastructuur die hiervoor nodig is, wordt aangelegd met de geplande herinrichting van de Badhuisstraat.

Duurzaamheid en milieu

Smart energy grid: Een slim energiesysteem om lokaal duurzaam opgewekte energie lokaal te verdelen op basis van vraag en aanbod. Dit kan een oplossing zijn om de investering in netverzwaring en het gebruik van grondstoffen te minimaliseren. Op het smart energy grid zijn de zonnepanelen op de Biesieklette aangesloten voor het leveren van energie. Met een evenmentenstroompunt op het strand en de tijdelijke havenbediencentrale zijn de eerste gebruikers aangesloten. Ook is er een aansluiting om bouwstroom te leveren aan lokale nieuwbouwprojecten. Er is overleg met strandpaviljoenhouders om te bekijken of zij interesse hebben om op het smart energy grid te worden aangesloten. Paviljoens met zonnepanelen zouden dan ook stroom aan het grid kunnen leveren.
Invloed licht op flora en fauna: Den Haag is aangesloten bij een consortium dat wil onderzoeken wat de invloed is van de kleur van de verlichting op flora en fauna. Zo kan de verlichting geschikt zijn voor voorbijgangers én de natuur. Mogelijk wordt het Zwarte Pad als testlocatie gebruikt.
Energierechtvaardigheid in de Energietransitie: Dit vraagstuk wordt als challenge uitgezet bij Startup in Residence. Dit gebeurt in samenwerking met het team Energietransitie van de gemeente. Startups is gevraagd om oplossingen te vinden voor het verduurzamen van woningen van huurders met lage inkomens. Acht bedrijven hebben een eerste inzending gedaan. De winnaar van de challenge krijgt financiering voor het uitvoeren van een pilot.

Slimme Energie Exploratie Strategie: In 2021 is met meerdere interne en externe, lokale en nationale, stakeholders gewerkt aan een toekomstbeeld voor de digitale energietransitie. Voor dit toekomstbeeld zijn gemeenschappelijke leerdoelen en onderzoeksvragen bepaald.

Participatie

Digitale Identiteit in het Wijkbudget van Kijkduin: Hierbij wordt een nieuwe manier van inloggen op het participatieplatform getest. Dit gebeurt met een vorm van digitale identiteit waarbij bewoners meer controle hebben over hun persoonsgegevens. Met deze nieuwe manier van inloggen is het sturen van fysieke briefcodes niet meer nodig. Een digitaal bewijs dat de inwoner woonachtig is in een wijk, wordt uitgegeven door de gemeente en kan door derde partijen online worden geverifieerd. Er is een pilot uitgevoerd in het reguliere proces van wijkbudgetten. De oplossing is geïntegreerd in het participatieplatform van de gemeente.
Databewustwording: Een app die met Augmented Reality informatie toont over het Living Lab Scheveningen aan de bezoekers op de boulevard. Bijvoorbeeld informatie over een sensor of een nieuwe toepassing na het scannen van een QR-code. Tijdens Smart@Sea van 1 tot en met 6 juni 2022 werd deze app voor het eerst getest.

Economie, toerisme en recreatie

Bieden van connectiviteit: Het bieden van snel glasvezelinternet aan strandpaviljoens. Telecomaanbieders leveren de verbinding via de glasvezelinfrastructuur die door de gemeente is aangelegd. Ook zijn er internetaansluitingen voor de tijdelijke bediencentrale van de haven en de bijbehorende bouwkeet gerealiseerd.
Digitaal zwemwaterbord: Op de Noordboulevard is een digitaal bord met informatie over het zwemwater geplaatst. Op dit bord wordt onder andere uitleg gegeven over de betekenis van de strandvlaggen en wat te doen bij het ontstaan van een mui. In samenwerking met de Reddingsbrigade wordt actuele informatie over de kwaliteit van het zwemwater op het scherm getoond. De werking van dit bordt wordt in het zomerseizoen van 2022 getest. Bij een positieve evaluatie worden er meer borden geplaatst.
Small cells: Er wordt een pilot verkend voor het plaatsen van small cells. Dit zijn kleine antennes voor het mobiele 5G-netwerk. De gemeente wil met de pilot onderzoeken hoe small cells zo goed mogelijk kunnen worden ingepast in de openbare ruimte.

Samenwerkingen

De toepassingen in het Living Lab Scheveningen worden ontwikkeld in opdracht van en/of in samenwerking met de inhoudelijk betrokken onderdelen van de gemeente (zoals de handhavingsorganisatie, team energietransitie of het havenbedrijf), maar ook met andere partijen zoals de provincie en de reddingsbrigade. Innoveren is altijd een samenspel tussen bedrijven, kennisinstellingen, inwoners/ondernemers en de overheid.

De gemeente betrekt kennisinstellingen en studenten actief bij het Living Lab Scheveningen. Onder meer de Haagsche Hogeschool, TU Delft, Hogeschool Inholland, het Maris College en de Universiteit Leiden zijn in het Living Lab actief.

Impact Coalitie Safety & Security

Voor het thema veiligheid is op initiatief van de gemeente Den Haag en de Nationale Politie de Impact Coalitie Safety & Security gestart. Dit is een landelijke samenwerking met Amsterdam, Apeldoorn, Almere, Eindhoven, de VNG en Security Delta. Geslaagde digitale toepassingen die bijdragen aan een veilige stad worden via die Impact Coalitie met andere steden en politie-eenheden gedeeld. Ook andere gemeenten kunnen gebruikmaken van de kennis die door de Impact Coalitie wordt opgebouwd.

De Crowd Safety Manager is een belangrijke toepassing die binnen de Impact Coalitie Safety & Security wordt ontwikkeld.

City Deal

Den Haag neemt sinds 2020 deel aan de City Deal ‘Een Slimme Stad, zo doe je dat’. Dit driejarig samenwerkingsverband tussen gemeenten, andere overheden, bedrijven en maatschappelijke organisaties ontwikkelt een toolbox met instrumenten en producten voor digitale innovatie in steden.